Beter Nederland begint in de buurt

Hoe de bestaanszekerheid voor veel kwetsbare mensen onder druk is komen te staan hebben de ruim 130 buurthuiskamers van het Leger des Heils de afgelopen jaren wel gezien. Elke week komen er in totaal zo’n 15.000 mensen met en zonder problemen of hulpvraag.

Steeds vaker komen mensen in kwetsbare situaties vanuit de maatschappelijke opvang of de zorg in de wijken wonen. Dat kan leiden tot eenzaamheid of soms overlast. In de buurthuiskamers helpen andere buurtbewoners hen, vertelt kapitein Anita Kamperman, programma­directeur van het landelijk programma Geloven in de Buurt. ‘Veel van onze deelnemers hebben vaak geen contact meer met familie en vrienden. Ze zijn ook niet altijd even makkelijk in de omgang. Denk aan mensen met een licht verstandelijk beperking, voormalig daklozen, verslaafden of mensen met onbegrepen gedrag. Wij bekommeren ons om deze groep. Als je de hele dag met je hoofd op tafel wil liggen bij wijze van spreken, wordt er niet raar opgekeken. Je mag er gewoon zijn.’

Bundeling van krachten

Het is precies die menselijke ruimte waardoor de buurthuiskamers zich onderscheiden van andere buurthuizen en wijkcentra. ‘We hebben onze cliënten, wij noemen ze deelnemers, gevraagd wat zij echt belangrijk vinden,’ vertelt Jeroen Hoogteijling, bestuurssecretaris bij de stichting Leger des Heils Welzijn en Gezondheidszorg, Jeugdbescherming en Reclassering. ‘Dan komen ze allemaal met een ding: dat je mensen om je heen hebt die naar je omzien, voor je klaarstaan en je kunnen helpen als je het even niet ziet zitten.’

Met dat gemeenschapsgevoel werkt het Leger des Heils nu aan de doorontwikkeling van caring communities, zorgzame gemeenschappen zoals de buurthuiskamers ook worden genoemd. Waar het netwerk het niet meer kan oplossen wordt de koppeling met professionele zorg gemaakt. Kamperman: ‘We zien veel mensen met grote zorg- en hulpvragen. Die kunnen we niet altijd met informele zorg in de buurthuiskamers ondersteunen. Daarom bundelen we de krachten met de professionele zorg van het Leger des Heils en andere partners. Als blijkt dat er meer speelt dan is een zorgprofessional in de buurt ter onder­steuning.’

Hoogteijling denkt dat de zorg veel meer vanuit de gemeenschap moet worden georganiseerd. ‘Nu is het te veel geregeld via indicaties op het individu. Dat maakt de ruimte van professionals vaak heel beperkt. Die hebben ruimte nodig om mensen in kwetsbare situaties te verbinden aan sociale netwerken verankerd in de buurt. De overheid zou daarin meer vertrouwen en speelruimte aan de professional moeten geven. Een aantal gemeenten doet dat inderdaad in pilots. Er zijn bijvoorbeeld mensen die eenzaam zijn en vaak bij de huisarts zitten met klachten of op de spoedpost terecht­komen. Veel van hen zijn beter geholpen met “welzijn op recept”, waarbij ze door de huisarts verwezen worden naar de buurthuiskamer waar ze hun verhaal kunnen doen en naar hen wordt omgezien. Zo hebben we in Amsterdam een een-op-eenlijntje gelegd tussen een huisarts en een van onze buurthuiskamers.’ 

Zorg voorkomen

En het kan ook zorg voorkomen, denkt Kamperman. ‘Een arm om je heen is een basaal menselijk verlangen, maar het is natuurlijk niet de oplossing voor alles. Toch kunnen andere mensen om je heen je wel helpen om bijvoorbeeld de voort­durende stress over schulden weg te nemen. Bestaanszekerheid gaat niet alleen om een dak boven je hoofd, of geld om van te leven. Het gaat ook om een gemeen­schap om je heen hebben.’

Lees het artikel in Publiek Denken 51 ‘Samen werken aan een beter Nederland’, juni 2024.