Uitdaagrecht zorgt voor meer betrokkenheid in Velsen

Van het beheer van een voetvalveldje in de wijk tot het onderhoud van een plantsoen. Als inwoners het beter, efficiënter en goedkoper kunnen, mogen ze via het uitdaagrecht de taken overnemen van de gemeente. Het Netwerk Right to Challenge begeleidt namens Democratie in Actie dit najaar gemeenten bij de invoering van het uitdaagrecht en er kunnen nog enkele gemeenten meedoen. Zo is in Velsen een unieke aanpak ontstaan: inwoners ontwikkelen samen met raadsleden en de wethouder het uitdaagrecht.

Het initiatief in Velsen om het uitdaagrecht een plek te geven in het gemeentebeleid kwam van Frank Cornet, steunfractielid van de ChristenUnie. “Het staat al enige tijd in ons programma. Toen het onderwerp participatie langskwam binnen de nota’s, miste ik het aspect uitdaagrecht. Dat heb ik daarom, ongeveer een half jaar geleden, ingebracht. Tot mijn vreugde werd het door wethouder Bram Diepstraten met enthousiasme omarmd. Toen ontmoette ik op een bijeenkomst Thijs Harmsen van het netwerk Right to Challenge. Die heb ik benaderd en zo is het balletje gaan rollen.”

Werkgroep met inwoners

Frank Cornet.

Met hulp van het Netwerk zijn Cornet, wethouder Diepstraten samen met en andere raadsleden, beleidsmedewerkers van de gemeente en inwoners een werkgroep gestart om het uitdaagrecht verder te ontwikkelen. Het past helemaal bij wat het College B&W wil, vertelt Diepstraten. “Participatie is zowel de rode draad van het raadsakkoord als in het collegeprogramma. Het beleidskader participatie zijn we nu verder aan het uitwerken. Uitdaagrecht is eigenlijk de ultieme vorm van participatie. En het is natuurlijk niks zonder de bijdrage van bewoners en organisaties. Daarom zijn we op het juiste moment ermee begonnen omdat je zo met de initiatiefnemers een mooi kader kunt stellen.”

Momenteel kijkt de werkgroep bijvoorbeeld welke taken geschikt zijn voor het uitdaagrecht. Het uitgeven van paspoorten kan bijvoorbeeld niet worden overgenomen door inwoners. Het voorstel van de werkgroep is dan ook: alle taken staan open voor het uitdaagrecht, tenzij het wettelijk niet kan.

Diepstraten noemt het uitdaagrecht een mooi instrument. “Als overheid kun je meer overlaten aan inwoners die echt verantwoordelijkheid willen nemen voor overheidstaken als beheer openbare ruimte of buurthuis. Ik vind het belangrijk dat je als overheid moet durven loslaten, dat we openstaan voor andere partijen die taken beter, effectiever en wellicht goedkoper kunnen doen.  Dat vind ik persoonlijk de ultieme vorm van participatie.”

Wat Diepstraten zich wel afvraagt hoe groot het initiatiefrijk vermogen in de samenleving is. Als gemeente moet je het wel stimuleren, stelt hij. “Mensen komen niet zomaar met initiatieven. Je moet als gemeente laten zien dat je er open voor staat. Je moet ook een organisatie hebben staan die hen verder kan helpen. Daar moeten we nog stappen in maken. Hopelijk krijgt dat straks een impuls met het beleidskader wat nu wordt vastgesteld. Dan is het zaak aan de slag te gaan met een pilot of voorbeeld.”

Buurtmoestuin

Een voorbeeld van een geslaagd burgerinitiatief is de buurtmoestuin, die Jessica van Doorn samen met haar buurvrouw Mette Stam heeft opgezet. Ze deelden hun plan op een online buurtbijeenkomst van de gemeente en kregen daar alleen maar positieve reacties op. De gemeente koppelde hen aan een andere inwoner, Wout Jongejans, die met dezelfde droom rondliep.

Zo kregen ze een stukje grond in bruikleen in de wijk, een startbudget én een hovenier die meekeek met de plannen. “We zijn gewoon gestart en voordat we het wisten hielp de hele buurt mee. Het werkt heel verbindend, brengt iedereen bij elkaar. We hebben nagenoeg geen vandalisme omdat iedereen er in betrokken is, inclusief de jongeren die er een jointje willen roken. Die mogen er ook zitten. Ook mensen die alleen wonen komen er graag. We hebben een appgroep en 16 gezinnen doen mee aan het beheer van de moestuin.”

wethouder Bram Diepstraten

Ook wethouder Diepstraten woont in de wijk, en nadat Van Doorn door de krant was geïnterviewd, zat ze voordat ze het wist met de wethouder in een werkgroep over het uitdaagrecht. Ze heeft daarvoor dan ook een volgend plan: het opzetten van een stichting die Velsenaren wil helpen met het opzetten van buurtinitiatieven. “Het liefst willen we een centraal punt hebben, waar iedereen met hun ideeën kan komen, of meer kan horen hoe ze gebruik kunnen maken van het uitdaagrecht. Wij kunnen ze dan een steuntje in de rug bieden.” Ze heeft al een leegstaand gemeentepand daarvoor op het oog. “We kunnen er iets leuks van maken en bijdragen aan het concept van burgerparticipatie. Wij zijn toegankelijker dan de gemeente, de stap voor Velsenaren is makkelijker.”

Diepstraten heeft er wel oren naar. “Ik zie het als toegevoegde waarde als je een partij hebt die bewoners ondersteunt met het indienen van initiatieven. Dat zou een mooie synergie kunnen worden. Bij sommige initiatieven moet je een handje helpen bij anderen alleen maar even naar het loket wijzen van de gemeente.” De gemeente heeft zelf ook al plannen om een zogeheten Initiatieventafel op te zetten, waar inwoners ideeën kunnen aanbrengen, maar straks dus ook de gemeente kan uitdagen. Dat sluit mooi aan bij het idee van Van Doorn.

Maatschappelijke meerwaarde

Cornet is erg blij dat het uitdaagrecht steeds meer vorm begint te krijgen. “Nu het geformaliseerd wordt, en kaders krijgt, wordt het voor inwoners transparanter hoe zij samen met gemeente tot afspraken kunnen komen om daadwerkelijk initiatieven en taken van de gemeente over te nemen. Er liggen enorme kansen. Het biedt echt maatschappelijke meerwaarde, mensen voelen zich meer betrokken. De betrokkenheid bij bestuur en maatschappelijke opgaven wordt versterkt. Op deze manier wordt het ook echt een taak van inwoners van Velsen.”

Jessica van Doorn

De volgende stap is dat het uitdaagrecht ter besluitvorming wordt voorgelegd aan de gemeenteraad. Cornet: “We gaan daarvoor een initiatiefvoorstel indienen, en ik hoop  dat het begin volgend jaar meegaat in de besluitvorming.” Diepstraten: Het is best wel uniek in Nederland dat we dit met collega-raadsleden, inwoners, ambtenaren en ondersteuning van Right To Challenge doen. Daarmee is het gelijk een breed gedragen initiatief, en leg je een solide basis voor de uitvoering. Dit is geen papieren tijger, maar iets waar we met zijn allen bij betrokken zijn.”

Het Netwerk Right to Challenge heeft uitdaagrecht in Velsen in versnelling gebracht, vinden de leden van de werkgroep. Diepstraten: “Thijs Harmsen heeft ons echt meegenomen in het goede gesprek hoe je het moet gaan uitvoeren en ons enthousiast gemaakt. Wat fijn was dat hij veel praktijkvoorbeelden meenam uit het land. Belangrijk bij participatie is dat je niet het wiel gaat uitvinden, maar gebruikmaakt van de goede voorbeelden uit het land. Ik hoop dat wij als Velsen ook weer inspiratie kunnen bieden aan andere gemeenten.”