by Pieter Verbeek

Goed boeren met Aquafarm

Aquafarm bedacht een methode om op natuurlijke wijze grond­stoffen uit afvalwater te halen. Die grondstoffen kunnen weer als basis dienen voor parfum, medicijnen, bouwmaterialen en dierlijk voedsel. De initiatief­nemers hopen zo bestaande technologie te kunnen vervangen. ‘Water zuiveren met de kracht van Moeder Natuur. Is dat niet mooi?’

Het idee van een “zoetwaterboerderij” is oorspronkelijk van Wageningen Environ­mental Research (WEnR) en is in 2014 ingebracht door waterschap Rivierenland bij de innovatiewedstrijd Waterwegen. Het kreeg vervolgens concreet vorm toen bureau VanWaarde samenkwam met Rivierenland en de hoogheemraad­schappen Hollands Noorderkwartier en De Stichtse Rijnlanden om te kijken hoe afvalwater anders kan worden ingezet.

‘We wilden met gebruik van planten en dieren nutriënten uit het water halen en die na het zuiveren oogsten,’ legt Lotte Dietz, projectmanager Aquafarm, uit. ‘De Radboud Universiteit ging vervolgens onderzoeken welke planten het meest geschikt waren en WEnR focuste zich op welke waterbeestjes we het beste konden inzetten.’

Biomassa

In die onderzoeksfase zit Aquafarm momenteel nog. En het moet gezegd, de resultaten zijn hoopgevend: door gebruik van te maken van (combinaties van) bijvoorbeeld dansmuglarven, waterpissebedden en wormen, kan de snelheid van slibafbraak ruim worden verdubbeld. Ook zijn meerdere plantensoorten in staat om tot wel 100 procent van de nutriënten in afzienbare tijd te verwijderen. Essentieel is het volgens Dietz dat de biomassa waarin deze stoffen worden opgeslagen, een goede bestemming krijgt.

‘Hoe zorg je dat die nutriënten en schadelijke stoffen niet direct terugvloeien naar het ecosysteem? We zoeken dus naar producten die lang meegaan of waarin we minder duurzame grondstoffen kunnen vervangen. We kijken bijvoorbeeld naar het gebruik van lisdodde. Daar kun je weer isolatiemateriaal van maken. Het is een beetje een kip-eiverhaal.’

‘Afvalwater is een rijke stroom grondstoffen’

Appels met peren

Verder kijkt Aquafarm of waterzuivering duurzamer kan. De huidige waterzuivering stoot veel CO2, lachgas en methaan uit via bacteriële processen. Bovendien is het energieverbruik hoog. De vraag is: kunnen planten in het water zorgen voor minder uitstoot van broeikasgassen? Dietz: ‘Op dat vlak zijn ook interessante resultaten geboekt die pleiten voor het verder onderzoeken van onze natuurlijke zuiveringsmethode. Een zuiveringsmethode die CO2 en andere broeikasgassen opneemt in plaats van uitstoot. Dat is de kracht van de natuur. Is dat niet mooi?’
Aquafarm wordt weleens vergeleken met andere, meer technische, zuiverings­technieken zoals ozon en uv. ‘Maar,’ zegt Dietz, ‘dat is appels met peren vergelijken. Op dit moment moeten we alle mogelijke routes onderzoeken om ons water schoon te maken en te houden. De opgave is groot en waarschijn­lijk zijn meerdere routes of combinaties van routes hard nodig.’
Op de rioolwaterzuiverings­installatie van het hoogheemraad­schap De Stichtse Rijnlanden in Rhenen staat al geruime tijd de eerste proefinstallatie van Aquafarm. Hier kijken de onderzoekers hoe het schakelen met planten en dieren werkt op grotere schaal. Wat voor effect hebben schommelingen in lucht- en watertemperatuur? Wat groeit er op de installatie in de buitenlucht? ‘We kijken ook welke soorten planten en diertjes, zoals pissebedden en slakjes, van nature een thuis vinden in de installatie,’ aldus Dietz. ‘Zijn dat dan goede zuiveraars? Straks weten we welke planten en dieren we het best kunnen gebruiken om fosfaat, ammonium en nitraat uit het water te halen. Vervolgens kunnen we afhankelijk van de vraag slimme combinaties maken.’

Probleemeigenaar

Het hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden waterschap is nauw betrokken bij het project en stelt medewerkers, geld en ruimte beschikbaar. ‘Het is belangrijk om mee te werken aan dit soort funda­menteel onderzoek,’ legt dagelijks bestuurder Constantijn Jansen op de Haar uit. ‘Als waterschap zijn we immers probleem­eigenaar van afvalzuivering. Dan is het ook je verantwoordelijkheid dat je blijft zoeken naar een oplossing.’ ‘Uiteindelijk wil je een methode die je kunt inzetten in decentrale zuivering.’ zegt hij, ‘en die grondstoffen en schoon water oplevert.’

Gaaf

Ook al zit het project nog in de onderzoeksfase, Jansen op de Haar is ervan overtuigd dat het gaat slagen. ‘Ik heb al veel mooie dingen gezien. Het is gewoon een heel gaaf project. Het is water­zuivering zonder chemicaliën, met hulp van Moeder Natuur. Het is het meest natuurlijke proces dat je kunt bedenken: planten en beestjes, die nutriënten in het water opeten.’ Ook hoopt hij dat Aquafarm uiteindelijk bestaande technologie zal vervangen. ‘Dat biedt zo’n andere manier van kijken naar zuivering. Hier willen we toch naartoe met zijn allen: dat we de kringloop zo dicht bij mogelijk bij huis sluiten?’

Lees het oorspronkelijke artikel in Het Waterschap, editie 12 2021.

in Achtergrond 0 comments
Post tags

You may also like

Windmolens in Urk. Foto: Pieter Verbeek.

Klaar voor de burger?

Hoe de stad de agenda bestormde

Agenda Stad op het VN Public Service Forum