Alle hens aan dek

Als de pandemie ons één ding duidelijk maakt, is het hoe de wereld onderling verbonden is – en hoe noodzakelijk een goed mondiaal gezondheidsbeleid is. ‘We zijn met de neus op de feiten gedrukt’, zegt Marion Koopmans. Als lid van een WHO-delegatie is ze in China om onderzoek te doen naar de herkomst van het coronavirus. Vice Versa belt met Wuhan.

‘Er kunnen’, zegt Koopmans, ‘meer infecties overspringen van dier op mens: zo ontstaat een uitbraak meestal, omdat er – door ontbossing – steeds minder ruimte is voor dieren en zo krijg je een botsing met mensen. En wannéér dat gebeurt, kan zo’n infectie morgen al aan de andere kant van de wereld zijn.’

Vanuit Wuhan klinkt de urgentie door, en met haar staat van dienst maakt zoiets indruk. We moeten ‘nadenken’, zegt ze een gesprek lang, vooral ‘goed nadenken’ over onze toekomst.

Outbreak Management Team

Marion Koopmans werd vorig jaar ineens een Bekende Nederlander, als een van de gezichten van de coronapandemie. Als lid van het Outbreak Management Team (OMT) adviseert ze het kabinet over Sars-Cov-2, dat de besmettelijke luchtwegaandoening Covid-19 veroorzaakt, en over maatregelen. In die hoedanigheid verschijnt ze sinds een jaar veelvuldig in talkshows en media. Ooit begon ze haar studie diergeneeskunde aan de Universiteit Utrecht vanuit de wens dierenarts te worden, maar ze specialiseerde zich al snel in virussen – en promoveerde op de gevallen bij runderen.

Na haar studie deed ze ervaring op met menselijke virussen bij het CDC, het Amerikaanse instituut voor het opsporen, behandelen en voorkomen van ziekten. De kennis nam ze mee naar Nederland, waar ze als hoofd van de afdeling virologie van het laboratorium infectieziekten bij het RIVM ging werken.

Klinische virologie

In 2007 is ze aangesteld als bijzonder hoogleraar aan de Erasmus Universiteit en zes jaar later ook als hoogleraar en hoofd klinische virologie aan het Erasmus MC. Sinds 2016 is ze themadirecteur opkomende infecties van het Netherlands Centre for One Health, dat onder meer een grootschalig nationaal onderzoeksproject uit- voert naar door biologische dragers overgedragen ziekten.

Naast haar wetenschappelijke werk adviseert Koopmans ook instanties over de bestrijding van nieuwe infectieziekten, waaronder de Gezondheidsraad, de Europese Commissie en de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO).
In 2014 hielp ze bij het indammen van ebola in Liberia en Sierra Leone en begin januari vertrok ze naar China als lid van een WHO- team, om onderzoek te doen naar het ontstaan van het coronavirus.

De pandemie laat meer dan ooit zien hoe groot de invloed van zorg en welzijn is op de economie. Heeft corona zorg weer op de politieke agenda gezet?

‘Ja, absoluut. Dit is het soort uitbraak waarvoor al een tijd gewaar- schuwd werd. Zelf was ik al op de hoogte van de mogelijkheid, maar toch is het – ondanks de draaiboeken waaraan ik heb meegewerkt – wel heel indringend als er ècht een pandemie ontstaat.

‘We zijn met de neus op de feiten gedrukt, denk ik. Dit is enorm ontwrichtend, we moeten ons ertegen wapenen. De WHO constateert al een paar jaar dat de risico’s hierop groter worden. De waarschuwingen waren er, met grote regionale uitbraken van ebola en zika. Dat zo’n virus ten slotte tot een pandemie leidt, hangt samen met de manier waarop de wereld zich ontwikkelt. We moeten er rekening mee houden en ons erop voorbereiden.’

Lees het hele interview in pdf.

Dit artikel is verschenen in de verkiezingsspecial van Vice Versa magazine, 21 februari 2021.