‘Flexibel werken is onmisbaar bij modern werkgeverschap’

Sinds 1 januari 2016 heb je als werknemer het recht om een verzoek bij je baas in te dienen om thuis te werken of op andere uren te werken. Als deze dat niet wil, moet hij wel een hele goede reden hebben om je dat te weigeren. Dat staat in de Wet Flexibel Werken. Tweede Kamerlid Linda Voortman is een van de indieners van deze wet. ‘We moeten toe naar een meer ontspannen samenleving.’

Meer dan de helft van de organisaties in ons land kent al een of meer onderdelen van Het Nieuwe Werken. En dat aantal groeit nog steeds. Waarom is er dan een wet nodig om het flexibel werken beter te regelen voor werknemers?

Plaats- en tijdonafhankelijk werken

Nou, omdat er nog steeds een aanzienlijk aantal werkgevers is dat het niet nodig vindt dat hun werknemers plaats- en tijdonafhankelijk kunnen werken. “Juist voor de mensen die niet deze mogelijkheden hebben is deze wet bedoeld”, legt Linda Voortman uit. Haar partij GroenLinks diende de initiatiefwet in samen met het CDA. “Deze wet kan voor de werknemers bij die organisaties een stok achter de deur zijn. Het geeft je de mogelijkheid om altijd de aanvraag bij je baas neer te leggen. Als hij nee zegt, heb je recht op een goed beargumenteerd antwoord. Ik kan me voorstellen dat je je als werknemer door deze wet gesterkt voelt.”

Het past bovendien volgens Voortman bij de decentralisatie die in Nederland ook per 1 januari is ingegaan. “Daarbij wordt steeds meer van ons verwacht dat we meer zelf doen. Als je als kabinet verwacht van de mensen dat ze meer doen in het eigen netwerk en meer voor elkaar over hebben, moet je het ze ook makkelijker mogelijk maken om bijvoorbeeld voor je zieke moeder te kunnen zorgen. Flexibeler werken is daarvoor heel belangrijk.”

Maar de wet kan toch niet een werkgever verplichten om zijn mensen te laten thuiswerken?
“Dat had ik best gewild. Maar Nederland is een polderland. We zijn gewend om met verschillende partners te onderhandelen, zoals sociale partners en werkgevers. Dus het past bij dit klimaat om ook met het thuiswerken er samen uit te komen als werkgever en werknemer. Deze wet geeft daarbij een extra versterking, een handvat. De wet biedt inderdaad geen hard afdwingbaar recht, maar de werkgever moet bij een afwijzing van een verzoek wel duidelijk kunnen motiveren waarom hij niet wil dat zijn werknemer thuiswerkt. Ik denk dat in de meeste kantoorfuncties dat namelijk wel mogelijk is. Bij sommige beroepen is het natuurlijk lastig, al kun je daar ook wel creatiever omgaan met werktijden. Moet een schoonmaker bijvoorbeeld zo vroeg beginnen? We moeten minder strak kijken naar werktijden. 9-to-5 is echt niet meer van deze tijd.”

Je zei eerder op HNW Blog dat flexibel werken niet iets moet zijn voor de ‘happy few’’. Wie bedoel je daar precies mee?
“Daar bedoel ik vooral de mensen mee die wat flexibel werken betreft al goed voor zichzelf kunnen zorgen. Die als zelfstandige werken of de mogelijkheden al hebben om zelf het werk in te vullen. Ik wil heel graag dat de andere mensen het gevoel krijgen dat zij het ook kunnen regelen. Wat je nu ziet is dat wanneer je voor je zieke moeder wilt zorgen je wel minder kunt werken. Maar dat levert je dan ook minder inkomsten op. Waarom niet de uren anders invullen? In plaats van vijf dagen acht uur werken, vier dagen tien uur bijvoorbeeld.”

Zelf ben je Tweede Kamerlid én moeder van een dochter. Hoe is de werk-privé balans bij jou?
“Het vergt heel veel plannen, en veel grenzen stellen. Mijn man zit in de gemeenteraad in Utrecht, dus die is ook druk. We hebben een dochter van anderhalf jaar oud. Op maandag ben ik thuis, op dinsdag is mijn man er en ze gaat drie dagen naar de kinderopvang. Ik ben veel ’s avonds aan het werk en ik werk heel veel in de trein. Als er iets uitvalt in mijn agenda, probeer ik deze zo te goed mogelijk om te plannen zodat ik naar mijn dochter kan. In de weekenden zorgen we ervoor dat de agenda’s op elkaar zijn afgestemd en tijd hebben voor elkaar.”

Kan een werkgever nu met deze wet ook mensen verplicht laten thuiswerken?
“Nee. En ik vind ook niet dat werkgevers de wet mogen gebruiken om flexwerken door te dringen. Om zo bijvoorbeeld kosten te besparen. De 0,7 norm doorduwen en mensen meer thuis laten werken werkt niet. Je moet wel met elkaar in gesprek gaan. Ik vind wel dat je als werkgever het mag stimuleren.”

Als de werknemers thuiswerken, ben je dan als werkgever verantwoordelijk dat ze wel doen op een goede werkplek?
“Ik vind niet dat een werkgever hoeft op te draaien voor de kosten van de werkplek. Dat is toch vooral de verantwoordelijkheid van de werknemer. Het zou gek zijn als een werkgever zich gaat bemoeien met het privédomein van de werknemer. Je hoeft niet thuis te werken. Als je het wilt dan kun je ervoor kiezen. Net als je ervoor kunt kiezen op andere momenten te werken. Er zijn ook mensen die van zichzelf beseffen dat flexibel werken niet bij hen past.”

De wet is nu bijna een half jaar in werking. Hoe gaat het?
“Het is nog te kort om over resultaten te praten. Natuurlijk moet alles nog op gang komen. Tien jaar geleden was de papa-dag bijvoorbeeld ook nog niet geaccepteerd. Dat is steeds normaler geworden. Wel heb ik signalen gehoord van werknemers die niet mochten thuiswerken van hun baas. Met deze wet heb je het recht een verzoek in te dienen. Als dat verzoek wordt geweigerd moeten er duidelijk bedrijfseconomische redenen zijn daarvoor. Ik wil je kunnen zien op de werkvloer is niet genoeg.”

Wat gebeurt er als werkgevers een verzoek weigeren zonder goede redenen?
“Dan zouden we naar de rechter kunnen gaan. Maar dat is gelukkig nog niet aan de orde geweest. Ik hoop wel dat mensen bij mij aan de bel trekken als het echt niet goed gaat. Dan wil ik me er wel tegenaan bemoeien en de redenen voor het afwijzen van thuiswerkverzoeken wel horen. Ik denk echter dat werkgevers het goede voorbeeld moeten geven en kijken wat de medewerkers zelf willen en dan kijken naar wat mogelijk is. Het gaat tenslotte niet meer alleen om geld verdienen maar om het welzijn van de medewerkers. Als die meer tevreden zijn leveren ze juist beter werk af. Flexibel werken is onmisbaar bij modern werkgeverschap.”

Hoe zie je de toekomst van werken?
“Ik zie over vijf jaar hier op het terras aan een tafel vijf collega’s zitten die allemaal anders hun werk hebben ingevuld. De ene werkt meer dagen van minder uur, de ander werkt twee dagen thuis. Ik zou het mooi vinden als er op de werkvloer veel meer diversiteit ontstaat. Zodat we ons ook kunnen bezighouden met andere dingen als hobby’s, kinderen, zieke moeders. We zijn niet alleen op aarde om te werken. Je bent iemands partner, vader of moeder. Door meer flexibel ons werk in te vullen ontstaat er een ontspannen samenleving. En daar willen we toch naar toe?”

Dit interview is eerder gepubliceerd op de website Over Het Nieuwe Werken. De websites van PW magazine, Over Duurzame Inzetbaarheid en Werken 2.0 plaatsten het ook.