‘Alleen met toegang tot drinkwater een waardig leven’

Deze week vindt er in Stockholm de jaarlijkse waterconferentie World Water Week plaats. Internationale vertegenwoordigers uit de watersector praten over het belang van veilig drinkwater en schone sanitatie. Simavi sprak eerder met Catarina de Albuquerque, Special Rapporteur van de VN: “Alleen met toegang tot veilig drinkwater en sanitaire voorzieningen kun je waardig leven”.

De Portugese werkt sinds 2008 als eerste Special Rapporteur voor het universele mensenrecht op veilig drinkwater en sanitatie. Sinds drie jaar erkennen de VN officieel toegang tot veilig drinkwater en sanitaire voorzieningen als een universeel mensenrecht. Toezicht op het uitvoeren van dit recht wereldwijd is dan ook hard nodig, stelt De Albuquerque.

“Elke dag sterven 7500 mensen wereldwijd omdat ze geen sanitaire voorzieningen hebben. Vierduizend daarvan zijn kinderen van onder de vijf. 272 miljoen school- en werkdagen gaan verloren door deze ziekten. Dus ja, water en sanitatie is heel belangrijk thema”, antwoordt ze desgevraagd. “Meer dan bij andere voorzieningen zie je juist bij de toegang tot sanitaire voorzieningen het grote verschil tussen haves en havenots.”

Een van de uitdagingen volgens de Special Rapporteur is dat nog steeds 1 miljard mensen per dag hun behoefte in de open lucht doen bij gebrek aan wc’s. “Dat is genoeg ontlasting voor het vullen van een voetbalstadion.”

Wat doe je nu eigenlijk precies als Special Rapporteur?
“Ik monitor wereldwijd hoe het universele mensenrecht op toegang tot water en sanitatie wordt uitgevoerd. Ik ontvang klachten en op basis daarvan kom ik in actie. Ik reis naar landen om te kijken hoe het daar gaat met deze mensenrechten. Daar spreek ik allerlei mensen, van gewone mensen tot mensen uit het maatschappelijk middenveld. Aan het einde van mijn missie maak ik mijn conclusies bekend op een persconferentie en maak ik een rapport voor de VN met mijn aanbevelingen.”

Geef je vaak waarschuwingen?
“Ja, als de situatie negatief is in een land. Landen zijn net als mensen niet blij met kritiek. Het is belangrijk, met een waarschuwing kunnen NGO’s in een land de druk opvoeren om dingen te veranderen of in actie te komen voor de rechten op water en sanitatie.”

Kun je daar een voorbeeld van geven?
“Kijk bijvoorbeeld naar Slovenië. Ze doen het heel goed daar op het gebied van water en sanitatie, behalve als het gaat om de Roma-minderheid. Die woont in een situatie die erg lijkt op die van ontwikkelingslanden. Slovenië moet systematisch toegang tot water en sanitatie doorvoeren voor de Roma.”

“De economische verliezen zijn enorm omdat mensen niet kunnen werken omdat ze ziek thuis zitten of water moeten halen. De helft van de ziekenhuisbedden wereldwijd is bezet door patiënten die ziek zijn door watergerelateerde ziektes. De kosten daarvan zijn enorm. Zowel op sociaal, financieel als ontwikkelingsgebied. Toegang tot water en sanitatie is niet alleen een cruciale verplichte mensenrecht, het is dus ook een slimme investering in economische productiviteit. Vrouwen en meisjes kunnen geen opleiding doen of werken omdat ze elke dag lange afstanden moeten afleggen om schoon drinkwater te halen.”

Profiteren vooral vrouwen van de verbetering van water en sanitatierechten?
“Jazeker, vrouwen die meer willen werken krijgen nu meer kansen. Ze hoeven zich nu geen zorgen meer te maken om het halen van water. Het meest belangrijk is dat ze profiteren op het gebied van gezondheid. Denk aan de menstruele hygiëne bij gebrek aan water. Dat is een belangrijke reden waarom veel meisjes niet naar school gaan. Omdat ze bijvoorbeeld geen maandverband kunnen betalen, maar ook omdat er geen aparte wc’s op de scholen zijn voor meisjes. Als meisjes zich tijdens de menstruatie niet kunnen wassen lopen ze vies rond. Ik heb in Tuvalu gezien hoe meisjes stukken stof tussen hun benen deden en daarom niet naar school konden lopen. Menstruatie blijft nog steeds een taboe-onderwerp. Mensen praten er niet over, weten niet hoe ze moeten reageren. Als we het blijven vermijden wordt het ook nooit een politiek onderwerp”.

Recht op water en sanitatie zorgt voor een waardig leven, stelt u. Hoe bedoelt u dat?
“Veilige, duurzame en betaalbare toegang tot een toilet is essentieel voor het welzijn en de rechten van ieder mens. Dit gaat niet alleen over het waarborgen van het recht op sanitaire voorzieningen, maar is ook van cruciaal belang voor het genot van tal van andere rechten, zoals het recht op gezondheid, het recht op onderwijs, het recht op arbeid en het recht op een leven in waardigheid.”

Lees de publicatie op de website van Simavi.