Excellente aanpak voor risicostudenten

Risicostudenten meenemen in een ontwikkelde aanpak voor excellente studenten, de Saxion Honours Approach. Programmadirecteur Marike Lammers van de Saxion Top Talent programma’s gaat daar met haar team mee aan de slag. Ze kreeg daarvoor een Comenius Leadership Fellow beurs van 250.000 euro. ‘We willen de studenten motiveren en inspireren door hun talenten als startpunt te nemen.’

Waarom zijn jullie met de Honours Approach gestart?
“In 2010 zijn we met de Saxion Hogeschool gestart met deze zoektocht naar een juiste vorm van uitdagend onderwijs. In die tijd hadden we het vooral over dat we in Nederland ingedut waren in het hoger onderwijs en een zesjescultuur hadden. We wilden met deze aanpak de excellente student weer prikkelen om het beste uit zichzelf te halen.”

Wat houdt de aanpak precies in?
“In de Honours Approach vormen de studenten een community met medestudenten, docenten en professionals. Op basis van ervaringen in een authentieke leeromgeving, dus buiten de schoolbanken, gaan studenten aan de slag met het ontdekken en ontwikkelen van hun talenten. Studenten reflecteren op voor hun betekenisvolle ervaringen samen met leden van de community. Zo krijgen ze meer inzicht in hun eigen talenten, voorkeuren en passies. Op deze manier werken studenten aan hun persoonlijke, professionele ontwikkeling. Door dingen buiten de gebaande paden, dus niet in een klassikale setting , te proberen, wilden wij juist mensen meer laten leren. Echt verbinding maken tussen de mensen en met de opdrachten is daarbij essentieel.”

Wat is de kracht van deze methode?
“Je leert in een community, waarin je elkaar kent. Het is een veilige omgeving. In deze methode is dan ook veel aandacht voor onderlinge relaties. In de groep weet je van elkaar wat er speelt. De community is hecht, men respecteert elkaar. Ook de docenten horen erbij. Ieders inbreng is waardevol. De feedback van de medestudenten is net zo belangrijk als die van de docent. Wat we hebben ontdekt is dat het heel erg belangrijk is dat ze werken aan echte dingen, in de rijke leeromgeving. We hebben vanuit de Saxion zo’n 400 studenten in verschillende Top Talent programma’s. Zo hebben we bijvoorbeeld een groep die zich bezig houden met Changing Cities, hoe de stad beter leefbaar kan worden gemaakt. Daar voeren ze allerlei opdrachten uit.”

Waarom is die rijke leeromgeving zo belangrijk?
“We zoeken hierbij bijvoorbeeld een interdisciplinaire aanpak, waarbij studenten van verschillende opleidingen en studies mixen. Techneuten werken samen zorgstudenten bijvoorbeeld, dat zijn hele andere karakters. Met verschillende karakters krijg je ook weer ander soort feedback en een andere kijk op de wereld. Een gesprek erover heeft echt waarde. Laat je medestudenten doorvragen en vooruitkijken. Wat doe je met die inzichten? Die geven je richting voor je volgende leerbehoefte. Door al die behoeftes te verzamelen maak je dus samen dat leeronderwijs. Je wordt bijna elkaars coach en docent. We denken in groepsprocessen, met elkaar. We zorgen ervoor dat iedereen input gegeven heeft. We geven in de Honours Approach dan ook expliciet geen cijfers. Als je dingen van elkaar leert maar ook over jezelf leert, betekent dat uit je comfort zone komen. Dan kom je in je leerzone. Als je te ver gaat raak je in je paniekzone. Dat is niet plezierig. Die grens is voor iedereen persoonlijk, en dat maakt leren zo moeilijk.”

Wat levert dat op bij de studenten?
“Ze waarderen heel erg de persoonlijke benadering. Je durft meer in de veiligheid van de community. Dat levert niet alleen inzichten op, maar ook vertrouwen. Daardoor staan ze steviger in hun schoenen en zeggen ze zich veel meer een professional te voelen dankzij deze aanpak. Als je kijkt wat de doelgroep erover zegt is dat ze bij de community het gevoel krijgen van acceptatie. Als je een score zou moeten geven van tussen 1 en 5, scoort de Honours Approach een 4.1. Dat komt zeg maar overeen met een 8,5. Dat krijg je niet snel van studenten in een normale onderwijs setting. Het roert me dat dit zo gewaardeerd wordt. Ook wordt er in de community gereflecteerd op de doelen die studenten willen bereiken en hoe zij daar kunnen komen.”

Hoe zit het met docenten?
“Voor docenten is het best een moeilijk concept. Ze moeten echt meer als procesbegeleider en coach optreden en ervoor zorgen dat iedereen wordt uitgedaagd en gehoord. Dat is dus compleet anders denken dan vanuit de traditionele manier van onderwijs of vakgebied die veel over inhoud gaat. Als docent stap je in en ga je mee in de ervaringsverhalen. Je bent niet een specialist zoals je gewend bent,  je hebt hooguit meer levenservaring die je meebrengt. Op deze manier leer je zelf ook heel veel, samen met studenten en door hun feedback. Dat moet je omarmen.”

En nu gaan jullie dit concept dus ook toepassen op risicostudenten?
“Ja, we hebben we de beurs aangevraagd om aan te tonen dat dit voor iedereen waardevol zou kunnen zijn. Wat nu als je dit toepast op ‘risicostudenten? Als daar significant duidelijk wordt dat het werkt kan het voor iedereen waardevol zijn. Daarom hebben we voor deze groep gekozen. Met risicostudenten bedoel ik geen palliatieve benadering maar heb ik het over het type student die rechtstreeks van de middelbare schoolt afrolt en doorstoomt naar het hbo, omdat dat van hem of haar wordt verwacht. Mensen die dus eigenlijk niet gemotiveerd zijn, vaak niet weten wat ze echt willen, en waarbij het risico op uitval groot is. Wij willen met dit concept meteen de eerstejaars bereiken. Statistisch gezien valt daar al 30 procent uit. Door niet alleen met je vakgebied bezig te zijn, maar ook met jezelf in deze benadering, kom je mogelijk eerder achter waar je verborgen talenten liggen, je interesses.”

Hoe ver zijn jullie nu met de Honours-klas voor risicostudenten?
“We zijn in september vorig jaar gestart met een training voor studieloopbaanbegeleiders om hen mee te nemen in het gedachtengoed van de Saxion Honours Approach. Dit bestaat uit werkvormen om ze te laten ervaren hoe het zou kunnen zijn als coach. De focus van deze training ligt op het bouwen van veilige communities binnen de klas zodat er een supportnetwerk in de klas ontstaat waarin studenten elkaar zien en helpen. Daarnaast zijn we afgelopen februari een apart traject gestart voor studenten met een hoog risico op uitval om de Honours Approach te ervaren. Die hebben zich aangemeld daarvoor. Een laatste traject waarmee nu het komende jaar mee van start gaan is met een klas, waarin mensen zitten van uit vier totaal verschillende opleidingen: techniek, recht, zorg en economie.  Uiteindelijk willen we toe naar dit soort interdisciplinaire vormen in het reguliere onderwijs. We zijn nu bezig de curricula en roosters aan te passen en hoe we het programma kunnen inrichten zodat studenten een betekenisvolle ervaring kunnen opdoen en hoe docenten als coach een ervaring kunnen opdoen. .

Hoe zie je de toekomst van deze aanpak?
“Uiteindelijk denk ik persoonlijk dat het onderwijs zal veranderen in allerlei vormen waarin je kennis tot je neemt zonder daarbij per se een docent bij nodig hebt. Onderwijs moet een transitie maken naar meer verantwoordelijkheid voor student over hun leerproces. Om kennis te laten beklijven heb je elkaar nodig. Het leren wordt voorop gesteld, niet de stof. Hier bij Saxion moeten we de studenten benaderen als talentvolle jonge professionals die begeleiding in hun ontwikkeling nodig hebben in plaats van hen te benaderen als consumenten van onze vakken. De primaire focus ligt dan niet op kennisoverdracht, maar op het coachen van studenten om eigenaar te worden van hun leerproces, studenten uit te dagen om in interdisciplinaire settingen te werken en talenten te ontdekken en dan de kritische reflectie te stimuleren. De maatschappij is complex en daarom moeten we studenten voorbereiden op turbulente, onzekere en complexe werkomgevingen. Gebruikmaken van elkaars inzichten en in dialoog zijn met elkaar aangaan is daarbij heel waardevol, vind ik.”

Dit interview is eerder gepubliceerd op de website van Agenda Stad en de nieuwsbrief van de City Deal Kennis Maken.