‘Ambtenaar verantwoordelijk voor de menselijke maat’

Camera’s op straat, RFID-chips, patiëntendossiers.
De privacy van de Nederlander lijkt steeds meer te worden aangetast door allerlei overheidsmaatregelen. Hoogleraar Corien Prins volgt de ontwikkelingen met argusogen. ‘We moeten niet alleen maar vertrouwen op de technologie.’

Als je niets te verbergen hebt, heb je ook niets te vrezen. Dat is veelal het motto geweest de afgelopen jaren in de enorme groei aan veiligheidsmaatregelen, die een inbreuk maken op onze privacy. Overheden en veiligheidsdiensten voeren te pas en te onpas maatregelen in om onze veiligheid te bewaken. Van het plaatsen van camera’s, het controleren van computers tot de bodyscans op Schiphol. De burger lijkt het allemaal wel best te vinden, sterker nog, deze eist het juist van zijn overheid.
We kunnen wel wat meer debat gebruiken rond het invoeren van nieuwe maatregelen, vindt hoogleraar Recht en Informatisering aan de Universiteit van Tilburg en tevens Raadslid bij de WRR, Corien Prins. ‘Er wordt te weinig stilgestaan bij de effecten van maatregelen. Als blijkt dat het niet effectief is, trekken we de maatregel dan weer in? Ook de vraag hoe lang een maatregel van kracht moet zijn komt te weinig naar boven.’

Je bekijkt de technologie kritisch, vind je dat we te snel gaan met het gebruik van nieuwe technologie?
‘Technologie ontwikkelt zich nu eenmaal snel en het is ook prachtig dat we technologieën als RFID-chips (waarmee je op afstand met radiogolven informatie kan aflezen, red.) kunnen toepassen voor het traceren van producten, auto’s, onze huisdieren en in de VS zelfs de eigen kinderen. Alleen vind ik dat we iedere keer weer een fatsoenlijk debat moeten voeren. Wat gebeurt er bijvoorbeeld met de gegevens? Naar wie gaan die allemaal? Wanneer gooien we ze weg? Daar is veelal helemaal geen termijn voor in de wet. Hoe langer je ze bewaart, hoe onjuister de informatie wordt. Wij mensen veranderen. We verhuizen. We gaan er anders uitzien. De foto klopt niet meer. Als de gegevens zo lang bewaard worden veranderen we digitaal niet mee.’

Waarom is er zo weinig debat hierover?
‘Omdat het een onzeker debat is. Waar precies leggen we de grens en waarom? Bovendien: niemand maakt eigenlijk op dit moment een inventarisatie van alle maatregelen die er zijn. Wat we nodig hebben is een bepaalde mate van reflectie. En daar is soms gewoon geen tijd voor. De politiek staat vaak onder druk van maatschappij en media, om snel met iets te komen. Je zou als overheid eigenlijk moeten zeggen, geef ons even de tijd om alles op een rijtje te zetten. Maar dat is vaak moeilijk.’

Ik krijg zo het beeld dat er een wildgroei aan maatregelen bestaat. Klopt dat?
‘Nou ja, de verkokering in Den Haag is bekend. Ministeries werken langs elkaar heen. Ze hebben verschillende ambities en prioriteiten en zitten qua cultuur verschillend in elkaar. Als je met wetgeving en technologie aan de slag gaat, zie je dat je ook met verschillende visies te maken hebt. En dan is het soms moeilijk samenwerken.’

Lees het hele interview in pdf.