HNW: ‘Vergeet de menselijke behoeften niet bij verandering’

Als de ongeveer 250 aanwezigen op het Congres Over Het Nieuwe Werken het ergens over eens waren, is dat om Het Nieuwe Werken écht te laten slagen, iedereen binnen de organisatie moet veranderen en ander gedrag gaan vertonen. En dat is makkelijker gezegd dan gedaan.

Verantwoordelijkheid, Vertrouwen en Verandering stonden als thema’s centraal op 8 december in Veenendaal. Nog steeds zijn veel organisaties die willen starten met de invoering van (een vorm van) Het Nieuwe Werken. In Veenendaal waren dit jaar bijvoorbeeld veel gemeenten aanwezig. Wat voor leiderschapsstijl hoort daarbij? Wat houdt Het Nieuwe Werken nu precies in?

Nieuwe vormen van werken

Er zijn zoveel nieuwe vormen van werken. Van agile tot x-teams. Van mobiel werken tot LEAN. Toch blijven in al die nieuwe vormen van werken er altijd een aantal fundamentele behoeften bestaan onder werknemers waar we ons  bewust van moeten zijn, legde Hoogleraar Leiderschap en Gedrag Erik van Loo uit in de keynote speech die het congres opende.

Zo zal er altijd behoefte zijn aan leiders. Ze geven ons richting, bescherming, zorgen voor de interne orde en geven betekenis aan wat we doen.

Maar de nieuwe vormen van werken gaat voor een hoop mensen te snel, ze kunnen het niet bijbenen. Ze kampen toch met deze behoeften, aldus Van Loo, zoals de drang naar veiligheid en orde. “Je komt er niet met een cursusje of aanvulling van competentieprofielen.”

Betekenis

In de jaren ‘70 van de vorige eeuw zeiden managementgoeroe’s nog dat je in dienst van de organisatie moet werken. Nu is het andersom en draait het om welke betekenis je werk heeft voor jouzelf. Een werkplek is een plek van identiteit. Je werk er aan je zelfontwikkeling, je passie, het geeft je waarde en betekenis. Als je dat niet krijgt ben je niet goed bezig. We moeten immers authentiek zijn, onze passie naleven. “Zijn we niet een beetje doorgeschoten?”, vraagt Van Loo zich af.  “Het wordt steeds minder duidelijk wat nu de organisatie is. Waar liggen de grenzen? Onze samenleving is verknoopt geraakt. De organisatie beschermt je dan ook minder dan vroeger en geeft minder richting.”Hij wijst naar voorbeelden als het onderwijs en overheid. Overal kom je onder vuur te liggen. De rol die je hebt beschermt je niet meer, als ambtenaar of leraar. Organisaties zijn meer als hub, terwijl individuele aansluitingsbehoefte er wel is. “Iedereen wil ergensbij horen, veilig voelen en gesteund voelen.”

Nieuwe benadering van leiderschap

Kortom, bij alle trends op werkgebied blijven er oerbehoeften bestaan van mensen om in collectieven te overleven. Het ontschotten in deze verknoopte wereld activeert psychologische grenzen en wekt emoties op.  Dat kan razendsnel gaan. Of ze houden verandering tegen of ze ondersteunen deze juist. Van Loo:  “Alleen de inrichting van een werkplek of technologie is niet goed genoeg. Het invoeren van nieuwe manieren van werken vereist een hele nieuwe benadering van leiderschap.”

‘Mensen niet overtuigen, maar helpen zelf in actie te komen’

Hoe belangrijk het is om de mensen in de organisatie mee te krijgen blijkt ook uit de verschillende cases die op het congres werden getoond. Zoals de grote verhuizing van Aegon in Leeuwarden. Daar zijn 1200 mensen afgelopen week verhuisd naar een nieuw pand. Omdat de organisatie al zoveel bezig was met veranderingen stond de blik van de medewerkers al naar voren gericht. Doel was om naar een betere kantooromgeving te gaan. “Het oude gebouw bestond al 27 jaar”, vertelde Menco van der Weerd, head of Change van Aegon. “Of het moest fundamenteel op de schop of moesten gaan voor een alternatief.  Het besef dat de markt en organisatie veranderen en dat we daarop moeten anticiperen was al aanwezig. De verandering doen we in kleine stukjes, we wachten steeds de effecten af. Je moet je mensen niet overtuigen maar ze helpen om zelf in actie te komen.”

Rijnstraat

Verandering in kleine stukjes staat ook centraal bij het verandertraject van het ministerie van Infrastructuur & Milieu. Het ministerie verhuist begin volgend jaar naar de nieuwe locatie naast het station in Den Haag, de Rijnstraat. Daar mogen de ambtenaren leren omgaan met een werkplekfactor van 0,7. Nog niet zo heel lang geleden was dat 1,3. Nu maken ze de stap van 0,9. “Het gaat niet alleen om een verhuizing maar om een hele nieuwe manier van werken”, vertelt Marjan Heitman, directeur HRM. “De beleidsmakers willen anders werken. Ze gaan meer naar buiten toe om in contact te komen met stakeholders en de samenleving.”

Congres OHNW 2016

Daar hoort dus ook een andere manier van werken bij op kantoor. Alles is clean desk en digitaal, er gaan geen kasten mee. De helft van de werkplekken bestaat uit bureaus en 20 procent uit vergaderlocaties. Dat betekent dus dat de helft van de mensen geen eigen bureau heeft. Hoe moet dat dinsdagen en donderdagen, de drukste dagen waarop ook nog eens de meeste overleggen plaatsvinden? “Je moet  vertrouwen dat er wel een plek vrijkomt”, aldus Heitman. “Dat vertrouwen moet nog ingeburgerd raken.” Inmiddels is iedereen bezig met het anders werken, zelfs de notoire tegenstanders. Wat levert het op? “Er ontstaan andere manieren van leiderschap, we werken integraler en mensen leren elkaar beter kennen.”

Bekijk de verschillende presentaties hier: http://congres.ohnw.nl/presentaties