“Burgerschap gaat over iedereen”
Het Startpunt in de Haagse Schilderswijk is de eerste reguliere basisschool die gebruikmaakt van het Primary Years Programme (PYP). Want waarom zou dit onderwijsprogramma alleen maar werken voor elitaire expatkinderen? “Op een school in deze wijk groeien kinderen per definitie op in een samensmelting van culturen.”
Lisette Rinke De Wit
PYP is een van de onderwijsprogramma’s van het International Baccaulaureate (IB) dat in de jaren zestig in Zwitserland werd opgezet voor de kinderen van expats, die werkten bij grote corporates in de wereld. Omdat die regelmatig verhuisden, zochten ze kwaliteitsonderwijs voor hun kinderen. Wereldburgerschap staat centraal in deze onderwijsvisie. De oprichters dachten dat wanneer je onderwijs inzet zodat kinderen elkaar beter begrijpen, je minder conflicten in de wereld krijgt.
Lisette Rinke de Wit is oprichter van IB PYP onderwijs in Nederlandse basisscholen. Zij maakte kennis met het concept in Zuid-Afrika, waar ze lesgaf aan internationale kinderen. Ze was meteen verkocht. “PYP richt zich op het ontwikkelen van onderzoekende, goed geïnformeerde en zorgzame jonge mensen, die helpen om een betere en meer vreedzame wereld te creëren door intercultureel begrip en respect.” In Nederland wordt het nu op vijf (Engelstalige) internationale scholen onder licenties gebruikt. Het Startpunt is de eerste ‘gewone’ Nederlandstalige basisschool die het gebruikt, dankzij Rinke de Wit, die hier als leerkracht werkte.
Waarom besloot je PYP te introduceren op Het Startpunt?
Rinke de Wit: “Een aantal jaren geleden schreef ik programma’s voor Karin Striekwold van de Samentienplus zomerschool op de manier van PYP in twee achterstandswijken in Den Haag: het Laakkwartier en de Schilderswijk. Dat bleek een groot succes. Ik ben toen gaan praten met IB of deze onderwijsvorm niet ook op een gewone Nederlandse school kon. Toen is besloten het te proberen.”
En waarom per se een school in een zogeheten achterstandsbuurt?
“Waarom zou je zo’n nieuw onderwijsconcept weer alleen op witte scholen introduceren, waar kinderen van hoogopgeleide ouders al zoveel meekrijgen? Een school in de Schilderswijk is per definitie al een samensmelting van culturen waarin de kinderen opgroeien. We zijn een kleine school maar we hebben wel twintig verschillende nationaliteiten. Het grootste deel is Marokkaans, maar er zijn ook grote groepen van Turkse, Soedanese en Senegalese afkomst. We hebben net een aanvraag van een Amerikaans expatgezin. Als het gaat om scholen in achterstandswijken hebben we het alleen over achterstanden op gebied van taal en rekenen. Dat is niet logisch vind ik.”
Paste het dan wel bij Het Startpunt?
“Ja. Ze waren al bezig om leerlingen meer zelf eigenaar te maken van wat ze leren, en waren op zoek naar een nieuwe methode. Als school in een wijk met uitdagingen wens je je kinderen het beste onderwijs toe, en IB leek dat te bieden. Maar wat het precies was, wist niemand. Gaandeweg zijn de leerkrachten het gaan leren kennen. In 2017 zijn we begonnen als kandidaat-school voor PYP. Vorig jaar zijn we officieel tot IB-World school geautoriseerd, zoals dat heet.”
Hoe maken jullie de verbinding tussen jullie schoolcurriculum en wereldburgerschap?
“Het PYP onderwijs wordt samengevat in zes grote units, die bestaan uit wereldthema’s. Hoe verhoud ik mij tot de wereld, en de wereld tot mij? Het zijn thema’s die kinderen aanspreken. Die willen geen onzin leren, maar dingen leren die ertoe doen. We zien vaak dat de kinderen nu veel meer leren dan alleen de verplichte kerndoelen. Natuurlijk moet je daar ook aan voldoen, dus het is zoeken naar de balans tussen de wereld van het kind, de kerndoelen en de dingen die ertoe doen in de wereld.”
OBS Het Startpunt
Kun je een voorbeeld noemen?
“We hebben het bijvoorbeeld in groep 7 en 8 over de Tweede Wereldoorlog. Waarom blijven we dat zo herdenken? Is dat om een stuk Nederlandse geschiedenis vast te houden? Of om begrippen als onderdrukking en slecht leiderschap te laten zien? Elk kind weet wat conflict is. Iedereen heeft wel eens ruzie gehad. Dus dat koppelen we dan in de klas aan de oorlog. Dan onderzoeken we dus wat onderdrukking is en wat dat te maken heeft met leiderschap, en wat een goed leider is.”
“We hebben echt een internationaal gezelschap hier op school, dus we hebben het ook over andere conflicten zoals Syrië en de Palestijnen in Israël. Zo halen we de wereld in de klas, en verbinden dat met burgerschap. De kinderen zijn toch de leiders van de toekomst, ook buiten de witte bubbel. Kijk maar naar mensen als Marcouch en Aboutaleb. Als je geen havo of vwo doet ben je dan geen goede burger? Burgerschap gaat over iedereen.”
Zien jullie impact van het PYP op de leerlingen?
“Vraag het de leerkrachten: de kinderen werken de hele dag samen. Als je de hele dag aan burgerschap werkt, weet je je ook te gedragen. Ze zijn veel meer geïnteresseerd in de wereld en veel gemotiveerder om te leren. Dat zie je bijvoorbeeld terug in de resultaten van het begrijpend lezen. Het gaat over onderwerpen die hen interesseren. Vroeger werd gevraagd bij een werkstuk hoeveel woorden het moet zijn, nu is dat echt niet meer het geval.”
Heeft het geen effect op andere vakken?
“Eerlijk is eerlijk, het rekenonderwijs is in het begin wel lastiger te verwerken in de units. En je ziet dat dit wel een beetje ten koste daarvan is gegaan. Dat was dus een tijdelijke dip, maar dat hoort bij verandering. Toch is het superknap hoe deze school het heeft gedaan in deze coronatijd. De Cito-resultaten zijn namelijk gelijk gebleven. Deze wijk had het zwaar in de lockdown. We hebben echt hele gemeenschappen moeten helpen met de aansluiting op internet. Mensen hadden nog nooit een e-mail gestuurd. Dat de scores niet zakken, is dus heel bijzonder. Ik denk echt dat we over vier à vijf jaar opvallende resultaten kunnen verwachten. De leerkrachten zijn mede door dit programma zo competent geworden. Ze zijn zo enthousiast dat ze nooit meer naar het oude onderwijs terug willen.”
Lees het oorspronkelijke artikel op Nuffic Acueel.
