Een oehoe spotten vanuit je rolstoel

Vanuit de stad Maastricht zie je bijna overal de Sint-Pietersberg uitsteken. Dit stukje beschermde natuur biedt de bezoeker zowel bijzondere historie als natuur. Helaas is het wel onbegaanbaar terrein voor scootmobiel- of rolstoelgebruikers, oordeelde de stichting Groen & Handicap. Vorig jaar werden zij door Natuurmonumenten uitgenodigd om een schouw te doen van de Sint-Pietersberg. In hun rapport deden ze aanbevelingen. Met een donatie van de Nationale Postcode Loterij kon Natuurmonumenten daarmee aan de slag.

Oehoe.

De Sint-Pietersberg is al sinds 1974 een beschermd natuurgebied en sinds 1995 in eigendom van Natuurmonumenten. De mergelgrotten zijn een bekende bezienswaardigheid, net als het historische Fort Sint Pieter (1701-1702) dat er bovenop ligt. Hellingbossen en bloemrijke graslanden maken het tot een favoriet uitje voor de inwoners van Maastricht. Recent is ook de oude mergelgroeve getransformeerd tot een natuurgebied. En met succes. Hier broedt de oehoe, maar vind je ook dieren zoals de ree, de vos, de hermelijn, de vroedmeesterpad en bijzondere vogels, zoals de ijsvogel.

Aanpassingen

Sinds begin dit jaar heeft Natuurmonumenten, beheerder van het 250 hectare grote natuurgebied, de nodige aanpassingen gedaan om de Sint-Pietersberg toegankelijker te maken. ‘De Sint-Pietersberg is een van de meest drukbezochte natuurgebieden in ons land’, vertelt boswachter José Hermens van Natuurmonumenten, de trekker van het project. Het gebied is voor veel stadsbewoners van Maastricht en toeristen echt een plek om even de natuur op te zoeken. Het Fort Sint Pieter is een iconisch gebouw voor de stad. Het ligt aan de rand ervan en kijkt erover uit. Overal zie je het liggen. Daarom vinden we het belangrijk dat het fort voor iedereen toegankelijk moest worden.’

Onbegaanbaar voor scootmobiel of rolstoel

Want dat was niet het geval. Voor Nederlandse begrippen kent de Sint-Pietersberg enorme hoogteverschillen. Op een korte afstand vindt er soms wel een stijging plaats van 60 tot 80 meter plaats. Voor sommige mensen met een beperking, bijvoorbeeld rolstoelgebruikers, is dat een behoorlijke uitdaging. Ook bestond de rondgang in de gracht rond het fort uit silex, grove vuursteenbrokken die uit de tijd komen dat er nog mergelwinning was in de ENCI-groeve.

Onbegaanbaar terrein dus voor een scootmobiel of rolstoel, oordeelde de stichting Groen & Handicap die vorig jaar juli door Natuurmonumenten was uitgenodigd om een schouw te doen van de Sint-Pietersberg. ‘We hebben lokale ervaringsdeskundigen uit Maastricht uitgenodigd om met ons de schouw te doen’, vertelt Cees van Helteren van Groen & Handicap. De stichting heeft al meer dan vijftig natuurprojecten van Natuurmonumenten beoordeeld. ‘In ons rapport hebben we aanbevelingen gedaan hoe het natuurgebied toegankelijker kan worden gemaakt. Een aanbeveling was om de grond het fort en de caponnières, de bijgebouwen, te verharden met ander materiaal dan de losse stenen die er lagen.’

Daarnaast pleitte de stichting voor meer gehandicaptenparkeerplaatsen, zodat meer mensen met een beperking boven aan de steile helling kunnen komen en voor de komst van een aangepast toilet. ‘Omdat mensen met een beperking het fort niet kunnen betreden hebben we gevraagd of er niet een film kan worden gemaakt van het fort’, vertelt Van Helteren. ‘Het is goed te horen dat al onze aanbevelingen zijn meegenomen en dat hopelijk straks mensen met een beperking een rondje fort kunnen maken. En een mooi uitzicht over Maastricht en de rest van de Sint-Pietersberg kunnen hebben.’

Nationale Postcode Loterij

Met geld uit de Nationale Postcode Loterij, 36.000 euro, kon Natuurmonumenten aan de slag met de verbetering van de Sint-Pietersberg. Hermens: ‘De schouw die Groen & Handicap heeft gedaan heeft enorm geholpen. Je hebt toch bepaalde oogkleppen op. Zij hebben hele goede tips gegeven. We hebben de verbeterpunten opgepakt.’

Nu is er in het ticketoffice, gevestigd in een van de caponnières, een toegankelijk toilet beschikbaar. Daar heeft Maastricht Underground (dat het fort en de grotten in opdracht van Natuurmonumenten exploiteert), ook een digitale beleving ontworpen van de binnenkant van het fort en de historische achtergrond ervan, zodat je het van afstand kunt beleven. Ook zijn drie van de vijf zijdes van het fort nu toegankelijk voor mensen met een beperking. In plaats van silex ligt er nu andere, egalere en hardere grond, genaamd graustabiel. Verder is de wens voor extra gehandicaptenparkeerplaatsen neergelegd bij de gemeente Maastricht en zijn er bankjes geplaatst op de Luikerweg om uit te rusten tijdens een rondgang over de berg. ‘Daarnaast hebben we op het pad naar en bij de nieuwe uitkijkplek (Kiekoet) bij de Oehoevallei, ook halfverharding in plaats van silex aangelegd en is er rekening gehouden met de doorkijkniveaus voor mensen in een rolstoel om de oehoe en andere dieren in het wild te zien’, vertelt Hermens. ‘Vanaf het uitkijkplatform dat aan het einde van de Luikerweg ligt kun je de groeve inkijken en het omliggende heuvelland zien. Boven Vaals kun je de zon zien opkomen, boven België zien ondergaan.’

Vleermuizen

De aanpak van de Sint-Pietersberg liep overigens wel wat vertraging op, aldus de boswachter. Het weghalen van de silex moest wachten omdat het vleermuizenseizoen net was begonnen, waarin de diertjes de grotten en het fort voor de winter ingaan. Hermens legt uit: ‘Duizenden vleermuizen overwinteren in de grotten en het fort van de Sint-Pietersberg. Het is een van de grootste overwinterplekken van Nederland. Dat wilden we niet verstoren met bouwwerkzaamheden. Dus in plaats van in oktober is het werk afgelopen april gebeurd.’

De gemeente Maastricht was niet betrokken bij het project, en was positief verrast over de verbetering van de Sint-Pietersberg, vertelt Saskia Hendricks van de gemeente. ‘We waren er eerst niet van op de hoogte, maar we zijn er blij mee, en ondersteunen dit initiatief van harte. Het is heel mooi geworden en netjes afgewerkt. Zo kunnen we onze belangrijke pareltjes ook delen met Maastrichtenaren met een beperking. We vinden het belangrijk om mensen naar buiten te brengen en ze van de natuur te kunnen laten genieten.  Er liggen een aantal monumenten op de Sint-Pietersberg, zoals het fort. Dit belangrijke cultuur-historische erfgoed willen we dan ook delen.’

Gemeente Maastricht

Hendricks kent het gebied heel goed omdat ze er veel wandelde met haar moeder, die in een rolstoel zat. ‘Ze vond het heel fijn om in de natuur van de Sint-Pietersberg te zijn. Door het wandelen met de rolstoel heb ik gezien hoe lastig het was voor iemand met een beperking.  Dat silex bijvoorbeeld is al lastig lopen voor mensen die geen beperking hebben. Die gracht bestaat uit vijf stukken. Drie zijn nu toegankelijk gemaakt door Natuurmonumenten, en mooi afgewerkt met een bloemrijke berm. Als gemeente kijken we nu of we de twee andere stukken ook toegankelijk kunnen maken, zodat iedereen het rondje rond het fort kan lopen. Dit succes en het rondlopen met mijn moeder hier hebben mij getriggerd. Moeten we niet ook gaan kijken of we andere natuurplekken ook toegankelijk kunnen maken voor mensen met een beperking, zoals de Grensmaas?’

Lees verder op de website Iedereen Doet Mee van de VNG.