‘Kinderen leren van elkaar op school, in de speeltuin en op sportclub’

Koplopergemeente Meierijstad investeert in passend onderwijs en steunt de afbouw van speciaal basis onderwijs (SBO) in samenwerkingsverband de Meierij. 

Een kind met downsyndroom, een kind van wie de ouders in een vechtscheiding liggen, of een kind in een rolstoel of met een stoma. Met de juiste ondersteuning en goede zorg vanuit onderwijs en gemeenten kunnen meer kinderen ‘thuisnabij’ in een reguliere setting naar school.

Dat is de insteek die Meierijstad, waarin de voormalige gemeenten Schijndel, St. Oedenrode en Veghel zijn verenigd, voor ogen heeft. Dorpskern Schijndel valt onder het samenwerkingsverband de Meierij. Deze regio is landelijk koploper met het laagste deelnamepercentage SBO en heeft het besluit genomen het speciaal basisonderwijs verder af te bouwen. Om meer thuisnabij passend onderwijs te realiseren is de samenwerking met Koplopergemeente Meierijstad belangrijk.

Passend onderwijs op reguliere scholen

Het besluit om te stoppen met het SBO werd al langer geleden genomen door de 26 schoolbesturen die samen het Samenwerkingsverband PO De Meierij vormen. Dit samenwerkingsverband organiseert het basisonderwijs in de regio rond Den Bosch, waaronder ook het speciaal basisonderwijs.

Het past bij een al langer lopende ontwikkeling in de regio, om zoveel mogelijk passend onderwijs op reguliere scholen te laten plaatsvinden. Zo hebben eerdere interventies, zoals ‘Weer Samen naar School’ en ‘Passend Onderwijs’ al ervoor gezorgd dat het deelnamepercentage op de vijf SBO-scholen in de regio de laatste jaren ook sterk daalde, in de stad Den Bosch zelfs onder de 0,8 procent.

‘Van de vijf SBO-scholen in de regio zijn er nu nog drie open’, vertelt Bas Wesseldijk, directeur van het samenwerkingsverband PO De Meierij. ‘Vanwege de lage leerlingenaantallen hebben de schoolbesturen in de regio besloten af te bouwen, en uiteindelijk in 2022 helemaal te stoppen met SBO.’

Inclusie

Waar steeds meer leerlingen vanuit de SBO-scholen met de juiste ondersteuning naar het reguliere onderwijs overstapten of uitstroomden, kreeg SBO-school Het Talent in Schijndel juist steeds meer broertjes en zusjes van de kinderen met ondersteuningsbehoefte. Ook kinderen uit de wijk kwamen naar Het Talent. Zo kreeg inclusie op die manier vorm, vertelt Marieke van Creij, beleidsmedewerker onderwijs, gemeente Meierijstad. 

Waarom is het zo belangrijk dat de SBO-kinderen naar het reguliere onderwijs gaan? Van Creij: ‘Als kinderen vlakbij huis naar school gaan, is dat goed voor hun sociale leven: de vriendjes en vriendinnetjes zien ze vaker, zowel op school als in de buurt. Ook hoeven kinderen niet elke dag in een busje te reizen. Daarnaast leren kinderen over en weer van elkaar als ze bij elkaar in de klas zitten. We zijn allemaal anders. Bij de voetbalclub zitten ze in hetzelfde team en bij de buitenschoolse opvang komen ze elkaar tegen. Waarom kunnen ze dan niet bij diezelfde jongens en meisjes in de klas komen?’ 

Ook op de langere termijn zie je positieve effecten, stelt Wesseldijk. ‘Ze staan er steviger door in het leven. Uit onderzoek van het samenwerkingsverband blijkt dat de leerlingen die de overstap maken naar het reguliere onderwijs zich prettig voelen bij de nieuwe school. Het reguliere onderwijs blijkt zelfs een rustigere en vertrouwdere omgeving voor hen te zijn.’

Passend onderwijs vraagt flexibiliteit

Wesseldijk stelt: ‘De afbouw van het speciaal basisonderwijs is een ingewikkeld traject in deze tijd met lerarentekorten. Tegelijkertijd zijn gemeenten druk bezig met de transitie van de jeugdzorg. De regio is al tien jaar bezig met deze ontwikkeling.’

De ambitie is om leerlingen die voorheen naar het speciaal basisonderwijs gingen een plek te geven in het reguliere onderwijs. De randvoorwaarden daarvoor, zoals zorg op school, huisvesting en leerlingenvervoer, liggen bij de gemeente. Gemeente Meierijstad denkt hier volop in mee. 

Wesseldijk: ‘Voorheen was het vrij traditioneel geregeld . Nu heb je kinderen met ondersteuningsbehoefte in het reguliere basisonderwijs die af en toe iets extra’s nodig hebben, zoals een ruimte voor jeugdhulp of een orthopedagoog op school of tijdelijk vervoer. Dat past niet altijd in de traditionele verordeningen of beleidsstukken. Passend onderwijs vraagt andere manieren van nadenken over belangrijke randvoorwaarden.’ 

Potloden. Foto: Unsplash/Agence Olloweb.

Ondersteuning in de school

Het traject rond zorgondersteuning in de scholen is door de gemeente al ingezet, vertelt Sandra Langenbach, beleidsmedewerker sociaal domein bij de gemeente Meierijstad. ‘Je ziet vaak bij kinderen dat er wat speelt buiten het klaslokaal, zoals problemen in de thuissituatie of gedragsproblematiek. Dat kan ook zijn weerslag hebben op het gedrag en de leerprestaties op school. Daarom willen we nu als gemeente zorg in de school organiseren zodat we preventief kunnen werken. De Basisteams Jeugd en Gezin worden meer zichtbaar op de scholen. Zo krijg je een goede aansluiting tussen onderwijs en jeugdhulp en dat is wat kinderen nodig hebben. Als je dan slimme verbindingen maakt tussen de twee domeinen kun je preventief werken en problemen snel aanpakken.’

Op dit moment is er al één keer per week een aansluitfunctionaris vanuit het Basisteam Jeugd en Gezin aanwezig op Het Talent in Schijndel, vult Van Creij aan. ‘Zij zijn er voor de kinderen maar ook ouders kunnen bij hen terecht. Het is onderdeel van het regionaal beleidsplan Jeugdhulp dat we nu lokaal willen invullen.’ 

Ook in de Lokale Educatie Agenda is de aansluiting onderwijs en jeugdhulp een van de belangrijke thema’s. Vragen als ‘waar hebben scholen behoefte aan’ en ’wie organiseert het’ komen aan de orde. Het doel is dat ieder kind de zorg en ondersteuning krijgt die het nodig heeft, daar gaan we ons de komende jaren op focussen. 

Vanuit de Lokale Educatie Agenda wil Meierijstad verder de aansluiting van peuteropvang en kinderopvang op het basisonderwijs te versoepelen. ‘Door bijvoorbeeld aandacht te hebben voor een warme overdracht van leerlingen naar de basisschool zorg je ervoor dat echt iedereen meedoet’, stelt Van Creij. 

Het speciaal basisonderwijs in regio de Meierij afbouwen en de kinderen in het reguliere onderwijs een passende plek bieden, sluit helemaal aan bij het beleid van koplopergemeente Meierijstad. ‘We hebben veel aandacht voor inclusie’, zegt Langenbach. ‘Van nieuw speeltuinbeleid, waar samen spelen centraal staat, tot ervaringsdeskundigen die meepraten over de lokale inclusieagenda. Hoe mooi is het als kinderen samen tijd doorbrengen op school, in de speeltuin en op de sportclub!’

Lieke

Lieke is een spontane, vrolijke meid van 9 jaar oud, die vorig schooljaar de overstap maakte van het speciaal basisonderwijs naar een reguliere school. Al op de peuterspeelzaal werd bij haar een ontwikkelingsachterstand vastgesteld. Daarom startte zij in groep 1 op het speciale basisonderwijs. Nu in groep 5 op haar nieuwe school heeft ze het enorm naar haar zin. Ze geeft haar nieuwe school een 9 als cijfer, met als belangrijkste reden dat ze nu lekker met vriendinnen kan afspreken na schooltijd. 

Opvallend is dat ze het op haar vorige school veel drukker vond. Dit is wel raar zegt ze, want in die klas zaten veel minder kinderen. Ook met het leren gaat het goed. Ze haalt weliswaar nog lage scores maar behaalt wel de voor haar vastgestelde vaardigheidsgroei. Ze krijgt extra ondersteuning en individuele aandacht van het samenwerkingsverband, dit noemt men een arrangement. Door goede afstemming zijn er voor de komende periode specifieke leerdoelen opgesteld. 

Maar de school vindt het ook belangrijk dat Lieke goed in de groep ligt en met veel plezier naar school komt, en dat is zeker het geval. Deze positieve sociaal-emotionele ontwikkeling weegt volgens de leerkracht en intern begeleider op tegen de problemen die er op cognitief gebied zijn. Niet alleen Lieke ervaart positieve effecten, ook haar klasgenoten leren door haar komst dat er binnen een klas allerlei verschillende kinderen zitten en dat sommige leerlingen meer begeleiding nodig hebben. 

Voorbeeld uit het onderzoek Van SBO naar regulier, een passende context? van het Samenwerkingsverband PO De Meierij. De naam Lieke is een fictieve naam.

Lees verder op de website van VNG.